Leitað að gulu hættunni

Ég horfði The Fiendish Plot of Fu Manchu og Flash Gordon nýlega, það var reyndar ekki planað útfrá einhverri samhverfu heldur horfði ég á Flash Gordon bara útaf einhverju stundar sæfæ brjálæði, og Fu Manchu af því ég nýlega séð Murder by Death, en þar leikur Peter Sellers kínverska leynilögreglumanninn Sidney Wang, sem byggður er á Charlie Chan. Charlie Chan er svo önnur saga altúgeðer. En þá fór ég að velta fyrir mér hvort einhver hefði stúderað stereótýpuna um Fu Manchu, sumsé glæpasnillinginn með þunna gljáborna yfirvaraskeggið, og sett í samhengi við íslenskar hugmyndir um gulu hættuna.

Besta leiðin til að tækla fordóma ku vera að vita af hverju þeir stafa, en svo má líka auðveldlega halda fram að slíkar stereótýpur eru ekki sérstaklega relevant i dag, eða hvað? Fordómar eru af öllu tagi en einhvernveginn virðist öðlingurinn internet hafa upprætt flesta fordóma i einu v(n)etfangi, og einnig hugsanlega vinalega pólska skúringakonan sem skúbbar upp ælunni af stofugólfinu meðan þú liggur timbraður upp í sófa og horfir á alveg gífurlega gróft klám í ferðatölvunni. En það er vissulega önnur saga, þeir virðast hafa farið varhluta af þessari vinavæðingu sem búa við hvaða stífasta ritskoðun og heft aðgengi að tölvum sökum fátæktar og fautaskapar, og fara þar Kínverjar framarlega i flokki. Ég hef ekki töluna á þeim frelsuðu fordómapokum sem eru búnir að taka blámenn, kartöflur, svefnhatta og hvaða lágkúrulega ónorræna kynstofn í sátt, nema Kínverja - það er sama hvað vinavæðingin verður alsráðandi, það er eitthvað við Kínverjann, tortryggilegt, má ekki snúa bakinu í hann. Gulur maður með stóran sting.

                                  

Vinsældir hárhrollvekja fyrir nokkrum árum báru þessu ágætlega vitni, þarsem svart og ókennilegt hár sópaðist hægt og rólega að áhorfandanum og hræddi úr honum liftóruna. Asíska hárið er sérstakt, einsog flestir vita, það er harðara, minnir soldið á hrosshár, og að því leyti, einsog Helga kenndi svo eftirminnilega, er hluti fyrir heild - stendur fyrir Kínamann, hárið táknar ógn Kinamannsins. (Nördarnir vilja sjálfsagt halda því til haga að hárhrollvekjurnar komu frá Japan og suður-Kóreu).

Þetta útskýrir sjálfsagt okkar hlut, en þá má bæta því við að Asíubúar fyllast jafnvel enn meiri hryllingi yfir hári sínu en við, og það hefur sjálfsagt stuðlað að gerð þessara hárhrollvekna tilaðbyrjameð. Ég hef ekki tölu á öllum þeim kínversku konum sem hafa lýst yfir gegndarlausu hatri á sínu eigin hári, og umleið öfund í garð okkar mjúka og feita hárs. En það er kanski efni í annan pistil, svokallaðan hárpistil.

En hvaða stereótýpa er Fu Manchu? Það er kanski ekki seinna vænna að hafa smá inngang að því um hvað er fjallað. Fu Manchu, Ming keisari í Hvell Geira, Guli skugginn í Bob Moran bókunum, Raz al Gul í Batman, Dr. No - allar spila þessar persónur með hræðslu okkar við Gulu hættuna, fyrir utan Ming keisara sem drottnar yfr alheiminum og handan hans, þá leiða persónurnar allar alþjóðleg glæpasamtök, oftast úr fjallahéruðum um og í kringum Tíbet, og eru ódauðlegar á einn eða annan hátt. Raz al Gul býr yfir heilsulind sem kallast Lazarus pytturinn, Fu Manchu kann að blanda æskuelexír og Guli skugginn er búinn að klóna sjálfan sig í nútíð og framtíð. Guli skugginn og Raz al Gul eiga báðir dætur sem eru óútreiknanlegar og spila ýmist með pabba sínum eða á móti honum. Það segir sig sjálft að þótt þær komi oft til bjargar i einhverjum annars óleysanlegum cliffhanger aðstæðum, þá er varhugavert að treysta kvenlegri fegurð þeirri og dáleiðandi brosi.

Plön Raz al Guls dansa gjarna á hárfínni línu milli glæpa i eiginhagsmunaskyni og hugsjónar að bjarga heiminum frá sjálfum sér. Það er hið síðara sem birtist i Batman Begins eftir Nolan, þar stjórnar Raz al Gul samtökunum League of Shadows sem eru svona epískir vigilantar, þeir stjórna jafnvæginu í heiminum með því að tryggja að engin þjóð, ekkert land, engin siðmenning geti ríkt lengur en eitthvað sem eðlilegt þykir, þeir eru því einhverskonar skuggaráðuneyti sem grípur í taumana þegar stjórneiningar eru orðnar spilltar og úrkynjaðar af eigin völdum. Ráðagerðir hins upprunalega Raz al Gul, frá 1971, snerust tildæmis um að vernda umhverfið.

Raz al Gul virðist þannig vera einhverskonar konar púritani sem kann ekki við það hvernig heimurinn þróast, hvort heldur það er spilling jarðarinnar eða innri spilling íbúanna, hann getur þá hvortheldur verið heittrúaður íslamisti eða nýfrelsingi af messíasarmóða, en nafnið er að sjálfsögðu arabiskt og talið víst að persónan hafi orðið til sem svar við auknum "arabískum terrorisma" upp úr 1970. Persónan varð svo gerð landlausari með tímanum, og er gjarna austar á bóginn, einhversstaðar í Himalaya, eða í Bhutan einsog í kvikmyndinni Batman Begins. Það er einhver búddísk miðja í þessu öllu, sem rímar líka við þann upphafspunkt að hræðslan við skáeyga gula menn sem ætla að taka yfir heiminn, hefjist með hugmyndum okkar um Genghis Khan, sem tók upp búddisma meðal annars til að styðja Tíbetbúddista gegn óvinum þeirra allt í kring. Búddíska þemað er ennfremur blandað ofbeldi, sem er líklega okkar leið til að skilja austræna heimspeki. Þegar Bruce Wayne klífur fjall til að komast til lærimeistarans sem mun kenna honum ninjutsu og sjónhverfingar, er það sameiginlegt þema með teiknimyndasögunum þegar vestræn hetja þarf að tileinka sér aðferðir austanmanna. Síðasta vígsla Elektru, áður en hún verður fullgildur meðlimur í launmorðingjafélagi, er að klifra upp ónefndan tind sem virðist vera einhversstaðar í grennd við Himalaya, Daredevil þarf svo að fara sömu leið síðar, í leit að Elektru. (Það sem ég mundi ekki sjálfur af þessum tengingum fann ég í grein eftir Julian Darius, Batman Begins and the Comics.)

Líklega er ég að halda því fram að gula hættan okkar í dag er útbreiðsla  jóga og búddískra fræða, en við komum kanski betur að því síðar.

Í Fiendish Plot of Fu Manchu (varúð spoiler) snýst hið endanlega plott um heimsyfirráð í því að Doktorinn ætlar að leiða rokk og ról yfir heimsbyggðina alla, vissulega absúrd, þegar maður spáir í það í dag, en gefur góða innsýn í eðli “heimsyfirráða” og drauma þar að lútandi.

Arabi, tíbetbúddi eða Kínverji - það er lykilatriði þegar við skoðum gulu hættuna að gefa því gaum hvernig skeggið er skorið. Hinn upphaflegi Raz al Gul var með hefðbundið yfirvaraskegg, þunnt og gljáborið með augljósri vísan í Fu Manchu, en eftir 2000 eru það skeggrákir láréttar sinnhvorumegin við munninn, og smá vöxtur á hökunni og minnir á einhvern hátt á i-ching tákn. Kínversk fúlmenni, lesist asísk, eru aldrei með venjulegan hárvöxt, allur vöxturinn, hvort það er skegg, augnabrúnir eða hár er meira einsog gaddar eða stingir – en það er soldið áhugavert að okkar stereótýpa fyrir kínverskt fúlmenni, er nánast sama útlitið og útlit þorparans í klassísku kínversku leikhúsi, en þar er aðalatriðið langar þunnar augnabrúnir sem eru hvassar í endana, eða mynda hvasst horn.

Þá erum við komin í heilan hring og dregur hægt og rólega nær hinu svokallaða efniskennda aðalatriði í ræðu vorri. Það var nefnilega meiningin að telja orð, það er í tísku að safna kvótum úr öllum áttum, kynlegum, kynjakvótum þessvegna, og búa til lista. Þegar ég fann ekki neina umfjöllun um hina gulu hættu bókmenntanna þá fór ég að skoða hina raunverulegu sögulegu og ímynduðu gulu hættu og sló inn sem lykilorðum á Tímarit punktur is.

“Bolzhevikkar í Persíu”, grein úr Ísafold 28.06, 1920:

“Frá Persíu koma nú þær fréttir er skjóta mörgum Englending skelk í bringu. Það virðist svo, sem einn af máttarviðum þeim, sem “landbrúin” milli Egyptalands og Indlands hvíldi á, sé að bila. Því verður ekki neitað að innrás Bolzhewikka í Persíu, er byrjaði með því að þeir tóku Baku, er orðin að “persneskri hættu”, er ógnar yfirráðum Breta í Asíu. Ástandið er hið ískyggilegasta, og því því fremur sem Bolzhewikka-kenningarnar hrífa hinar lítt mentuðu austrænu þjóðir.”

Hérna má sjá glögglega tvö aðalatriði, annarsvegar hvernig sagan endurtekur sig óháð hættum af hvaða lit, “við” eigum alltaf eilífðaróvini og Persarnir eru augljóslega framarlega þar – og hinsvegar að gula hættan hefur ekkert endilega með gula kynstofninn að gera. Í gagnrýni um Batmanbókina, The Resurrection of Ra´s al Ghul eftir Grant Morrison og Paul Dini, lýsir P.P.O. Kane al Ghul sem líklega af persneskum/írönskum/arabískum uppruna. Bókin kemur út 2009 og þá er óvinaflutningurinn kominn heilan hring og aftur til Íran. Það segir sig líklega sjálft að við hvítingjar sjáum engan mun á persum írönum og aröbum, finnst þeir allir gulir og svartir.

Það hvernig sagan gengur í hringi og óvinirnir róterast, rímar skuggalega við eilíft líf þessara illmenna og endurholdganir. Gula hættan er vandamál sem kemur og fer en hverfur aldrei.

Og:

“...jafnframt því sem persneska hættan eykst, sjá Bretar sér til skelfingar að hin þrjú lýðveldi, Azerbaidsjan, Georgia og Armenía, er þeir höfðu stofnað sem skjólgarð að norðan, hafa kastað sér í faðm Bolzhewismans.” (sama)

Við sjáum fljótt samruna gulu og rauðu hættunnar, og hvað þetta er í raun bara spurning um að tilnefna “einhvern” sem óvin. Í annan stað má sjá þetta útfrá heimsveldisstefnu Eurovision, en þessi þrjú lönd sem mynda þennan skjólgarð, eru ennfremur síðustu vígin gegn Eurovision sem hægt og rólega tekur undir sig heiminn. Ég er augljóslega að vitna í Bubba, en hann bar einhverntíma saman hjarðir Mongóla að taka yfir heimsbyggðina og rokk og ról að sigra heiminn. Þetta er tvennt sem kontrastast óendanlega í leikkerfi heimsins, við sendum ómenninguna okkar austur og austanmenn senda á móti einhver valdsjúk illmenni.

Og:

“Í Egyptalandi og Indlandi er nú meiri uppreistarhugur heldur en nokkru sinni áður, og “Dschihad”, hið heilaga stríð allra Múhamedstrúarmanna gegn hinum erlendu kúgurum getur komið þá og þegar. Og vegna ókyrrðarinnar í Indlandi  þora Bretar eigi að senda indverskt herlið til Persíu. Það er ekki hægt að treysta á Indverja. Þeir gætu hæglega heillast af Bolzhewismanum og flutt hann með sér heim til Indlands. Og þá mundi indverska þjóðernis- og sjálfstæðisbaráttan brjótast út í ljósum loga.” (sama)

Hér er inntakið augljóst, þjóðfrelsisstefnur annarra þjóða, oftlega langundirrokaðra af vestrænum herjum og peningum, er gul hætta.

Um hina gífurlegu kommahræðslu, segir Mogens Fog:

“En hinn mikli geðofsi sem fylgir skoðunum manna á þessum sviðum, jafnvel hjá fjölda öreiga og menntamanna, krefst dýpri skýringar. Eg held, að þarna komi fram þörf mannsins til þess að óttast. Það er eins og mennirnir hafi ævinlega framlengt hið óhjákvæmil. öryggisleysi tilverunnar – maður gæti líka sagt óhjákvæmileik dauðans – út í rúmið og gefið því nafn. Í frumstæðum þjóðfélögum hugsa menn sér náttúruna fulla af púkum, kirkjan útbjó djöfulinn, hinir friðsömu borgarar miðaldanna voru í sífelldri hættu fyrir galdramönnum og seiðskröttum, á seinni tímum gekk “gula hættan” ljósum logum í vitund manna og núna er það bolsévisminn, sem situr um að eyðileggja öryggi hversdagsins. Eg man eftir einum geðsjúklingi, sem allar stundir var fullur af einlægum ótta á “Kírgísunum”. Liðlangan daginn lýsti angistin úr augum hans, en hverjir Kírgísarnir voru eða hvers vegna þeir vildu hann feigan og hvaða tilræði þeir höfðu sýnt honum, því gat hann aldrei gefið skýringu á.

   Sjúkdómar mannsins var aðeins ofvöxtur á vissum eiginleika sem finnst hjá fólki yfirleitt. Það ekki einungis að óttast, heldur hefur það djúga nautn af að óttast, og það velur eitthvað fjarlægt og óáþreifanlegt eða hingað til óþekkt til að svala þessari hneigð á.

(Þjóðviljinn 29.10.1947. Greinin “Kommnúnistarnir og hinir. Andkommúnistiski áróðurinn. 1. Grein)

Þegar maður les þessa fínu lýsingu á hræðslu við púka og djöfla og annað sem náttúrunni fylgir, kemur fljótt upp í hugann sjálf lýsingin á Fu Manchu:

“Imagine a person, tall, lean, and feline, high-shouldered, with a brow like Shakespeare and face like Satan, a close-shaven skull, and long, magnetic eyes of the true cat-green. Invest him with all the cruel cunning of an entire Eastern race, accumulated in one giant intellect, with all the resources, if you will, of a wealthy government, which, however, already has denied all knowledge of his existence. Imagine that awful being, and you have a mental picture of Dr Fu-Manchu, the yellow peril incarnate in one man.” - The Insidious Dr. Fu Manchu eftir Sax Rohmer.

“Fyrir nokkrum árum gaf kínverskur embættismaður, sem þektur er að því, að vera bandóður af fólsku og fnæsandi illráðum til Evrópumanna, út skrautlegt rit með myndum, þar sem hann segir frá draum er hann hafi dreymt, og verður draumur sá ekki ráðinn öðruvísi, en að Kínverjar leggi undir sig alla Norðurálfuna, og lýsir hann því mjög nákvæmlega, þegar Kínverjar halda sigri hrósandi inn í Parísarborg, en þar hefur hann verið við nám um tíma, og er því borginni kunnugur. Kínverjar halda inn í borgina um “Avenue des Champ-Elyseés”, en þá leið komu og Þjóðverjar 1870. Parísarbúar hafa í skyndi flúið úr borginni og búið er að kveikja í öllum kirkjum og söfnum borgarinnar.

Svona hugsa og rita leiðtogar gulu þjóðanna, og þá má nærri geta hvernig lýðnum er innan brjósts. (Norðri, 05.05.1915. Gula hættan. J.J.H.)

Greinarritari útskýrir svo af hverju Kínverjar verða snögglega svo árásargjarnir:

“Í sambandi við það sem á undan er skrifað, er rétt að geta þess, að þeir Evrópumenn, sem mesta þekkingu hafa á högum Kínverja, telja það atvik hafi stuðlað mest að hinum skyndilegu framförum í þessu mikla ríki, að Kínverjar breyttu fána ríkisins um leið og keisaranum var vikið frá völdum, og lýðveldi sett í staðinn.

(Hér er smá útúrdúr um það að Íslendingar skyldu huga að því sama).

...Upphaflega var hann þannig, að á gulan dúk var dregið skrímsl (dreki) grænt, rautt og hvítt á lit, sem glenti opið ginið móti sólinni, sem var dregin í efra dúkshornið næst stönginni. Skrímslið virtist vera í þann veginn að gleipa sólina, og hver kynslóðin kínverska á fætur annari hefur lifað í örvæntingu  og angist fyrir því, að svo mundi fara að skrímslið kyngdi henni. Þessvegna kostuðu Kínverjar kaps um að gera skrímslinu alt til hæfis, svo það léti af þessari ógurlega fyrirætlun. Og þar sem skrímslið átti bústað í jörðu niðri, var um að gera að ónáða það ekki í heimahúsum. Námugröftur var því enginn í ríkinu meðan skrímslið sat að völdum, og Kínverjar vildu með engu móti láta reka niður símastaura í landinu, né grafa göng fyrir járnbrautir, en allar framfarir lágu í læðingi hjátrúar og fáfræði.

(Vestræn trúboðar og byltingamenn hafa svo forgöngu með að fánanum sé breytt).

“Nú er kínverski fáninn dúkur úr 5 jafnbreiðum láréttum röndum. Efsta röndin er rauð, svo kemur rönd sem er gul, því næst blá rönd, svo hvít, en neðsta röndin svört. Rauði liturinn er tákn Kínverja, guli liturinn er merki Manchúa, sem sátu að völdum í hinu mikla Kínaveldi rúmar þrjár aldir, bláminn er litur Mongóla, hvíta litinn eiga Thibetsbúar, og loks er svarti liturinn eign allra Múhamedstrúarmanna í ríkinu. Hver sá  íbúi Kínaveldis sem horfir á þetta nýja flagg, skelfist ekki fyrir skrímslinu, heldur lítur á fánan sem tákn þjóðernis, bróðernis og félagsskapar, og hver þjóðflokkur og trúflokkur sér sinn lit í flagginu nema hinir kristnu menn og hvítu, þeir eiga hvorki hlutdeild í fánanum né friðland í Kínaveldi.

Einsog áður kemur fram um parallellur milli gulu, rauðu og dökkbláu hættunnar og vaxandi þjóðfrelsishreyfinga, þá má segja að bæði stereótýpan um hinn svik- og glæpsama Kínverja og aðra yfirráðasemi Asíubúa, koma fram um líkt leyti og þjóðir í þessum heimshluta fara að setja niður fótinn gagnvart vesturveldum og auðhringjum – ma í hinum svokölluðu ópíumstríðum, en þess má geta í framhjáhlaupi að við höfum tekið upp orðið “svokallað” til nota á svipaðan hátt og orðið “meint” hefur verið notað áður. Með því að nota það viðurkennum við og lýsum yfir fullri meðvitund um að skiptar skoðanir séu á tilteknum sögulegum atburði, og að við ætlum ekki að taka afstöðu sem stendur. Þannig tölum við um svokallaðar vanefndir skuldara, svokallaðar ofrukkanir banka, svokallaðar líkamsárásir, hið svokallaða kalda stríð og þar eftir götunum. 

Það er til marks undir slíkum hentifána sem pólitískt mótiveraða hatur siglir, hvar og hvernig við röðuðum til dæmis Japönum:

“Sama sagan er með Japani. Sömu rassaköstin milli menningar og villimennsku! Þeir voru “gula hættan” í gær, “the gallant little Jap” í dag og verða “Bulwark against Bolshevism” á morgun.” (Þjóðviljinn, 27.09.1949, Áróðurslygar í utanríkismálum.Eftir Finnboga Rút Valdimarsson)

og:

“Auðvitað eru Rússar “asíatiskir villimenn”, svikulir og grimmir, hafa “slafneska sál” og allt þar fram eftir götunum.”  (Sama)

Þessir viðsnúningar urðu margir hverjir á innan við klukkutíma, Stalín varð Jói frændi.

“Brátt kom stjórnslægðin rússneska fram á sjónarsviðið og hnuplaði Kína úr vasa Japans með aðdáanlegum fimleik. Það með var fyrgreindum voða, sem staðið hefði getað af hernaðarárásum Mongóla, ekið nokkuð á bug. Kína verður ekki tygjað og vopnað af Japan, til mótstöðu gegn hinum hvítu, heldur mun því verða stjórnað af Rússlandi, og smásaman samið að siðmenningar háttum, duglega notað og ekki vopnbúið framar en Zarríkinu hentar. Það er að segja í bráðina. (Þjóðólfur, 20.11.1896. Er komin aldar lok ariska kynsins? (Eptir L. Hearn í Atlantic; þýtt úr “Kringsjaa”):

En gula hættan var ekki endileg í beinum hernaði og terra firma landvinningum, þetta vissu menn jafnvel á 19du öld:

“Þannig er hættan, sem af Kína stendur, ekki hernaðarlegs, heldur iðnaðarlegs eðlis og henni verður ekki afstýrt. Hún byrjar með þeim degi, er siðmenningin fær inngöngu í Kína; það stendur á sama, hver innleiðir hana eða á hvern hátt það verður gert. Hættunni gæti að eins orðið afstýrt með því, að vesturveldin hið bráðasta léti loka þeim höfnum, sem þau hafa fengið opnaðar, og kúgaði ríkið til að taka upp aptur sína gömlu einangrunarpólitík.”

Það er einsog við höfum alltaf gert okkur grein fyrir því að framgangur okkar hér vestra stafi ekki af því að við erum dugleg eða snjöll, við vitum að hinir kæmust framúr okkur um leið og færið gefst enda:

“...svo óþrotlegur er vinnukraptur, iðjusemi og sparsemi mongólska kynsins.” (sama)

Og ennfremur segir Pearson: “... að mongólska kynið sé aríska eða hvíta kyninu fremra að harðfylgi og vinnudugnaði. Allt er því sem hagstæðast. Og jafnframt uppgangi þess þykist hann sjá hjá hvíta kyninu í Evrópu hin fyrstu merki hnignunarinnar, siðferðislega linun með þverrandi atorku og starfslöngun, og muni þess vegna reka að því, að þeir komist í líka afstöðu við Móngóla eins og seinni alda Rómverjar við Germani.” (Sama)

Það er því óbeint alltaf sama plan og í Batman Begins, skammlífu, móralskt innantómu ríkin fá hjálp frá einhverjum útsendurum Eilífðarríkisins, við að leggja sig af. Eitt sem skilaði sér aftur og aftur í leitinni á Tímarit, og ég sá ekki ástæðu til að fjalla um sérstaklega, sneri að nýjum bílum – gjarna litlum sparneytnum bílum einsog þeim sem Japanar komu með á 9da áratugnum, þeir voru gula hættan á bílamarkaðnum. Einnig var mikið talað um gulu hættuna um miðjan 10da áratuginn þegar framleiðslustöðvar og fiskiiðnaður í Kína tók mikinn kipp, það átti bókstaflega að éta upp allan markaðinn. Í dag er 2012 og ég er ennþá að borða hvítfisk sem slysast í höfrungagildrurnar hjá félaga mínum, er það ólöglegt?

Heimsyfirráð á fiskigrunni er ekki nýr af nálinni: Sjáum hvað Matthías Þórðarson segir í greinni Auðæfi hafsins, í Sjómannablaðinu Víkingi, 17da árgangi 1955.

“”Gula hættan” frá Austurlöndum, sem svo mikið var talað um fyrir nokkrum árum í blöðunum um allan heim, er í raun og veru sá dugnaður og framkvæmdasemi, sem auðkennir hina fiskneytandi Japani. “

Og:

“Eftir stríðið milli Japana og Rússa 1905 var hæstráðandi japanska flotans spurður, hvers vegna Japan hefði unnið svo frægan sigur yfir þjóð, sem væri mörgum sinnum stærri og hefði tíu sinnum fleiri hermenn. Flotaforinginn svaraði: “Sjórinn kringum landið,  - fiskimiðin okkar – gefur okkur þennan kraft. Meðan við höfum þau og kunnum að notfæra okkur afurðir þeirra, getur ekkert vald á jörðunni unnið við okkur.”

Gula hættan er líka bókstaflega smitsótt, faraldur, einsog sjá má í grein um mislingafaraldur sem barst sjóleiðina:

“Nú gengur einhver erlend sótt (önnur en mislingar eða skarlatssótt) á brottfararstað skipsins, eða einhver á skipinu hefir sýkst á brottfararstað þess eða á leiðinni af “erlendri sótt” (þar með taldir mislingar og skarlatssótt), og á þá skipið að hafa uppi sóttvarnarveifu (gula veifu), er það kemur hjer við land, og má enginn fara á land úr skipinu og enginn út að skipinu fyr en læknir hefir skoðað það og yfirvöld veitt því heilbrigðisvottorð. (Norðurland, 08.06.1916. Mislingarnir. Ávarp til alþýðu manna.)

Þetta kemur kanski fyrir sjónir sem barnalegur húmor (sem þetta er) en þykir ástæða að minnast gulubrandara, sem ekki er ýkjalangt síðan að þóttu við hæfi á landi voru. Land einsog Kína var svo langt í burtu að það réttlætti einhvernveginn að sjá íbúa þess bara útfrá “hörundslit” og nafnabröndurum. Má sjá tung? - er klassík, og maður gæti ætlað að Fu Manchu sé líka einfaldur orðaleikur, en gæti líka vísað í Manchuria, Mansjúríu sem geymdi yfirstétt Kínverja, og stjórnendur til lengri tíma – glæpasnillingarnir sem hér eru til umræðu eru síst ótíndir glæpamenn, heldur menn af góðum ættum og vel efnaðir.

Við höfum líka tilhneigingu til að sjá Mongólana sem yfirstétt í Kína og Asíu, og aftur og aftur rekur maður sig á greinarskrif sem ýmist rugla Kínverjum og Mongólum saman, eða reyna að tengja þjóðirnar saman svo lesendur sjái Kínverja með reynslu Evrópu af Mongólum og Töturum á bakinu.

 “Hinn síðasti af þessum miklu stjórnendum var Tamerlan. Ríkið (Mongólska = Tatara) var að liðast sundur en honum því nær að sameina það 200 árum eftir daga Djengis Khans. Það tókst þó ekki, dauðinn tók hann áður en markinu var náð.

Öldum saman hefir honum verið sungið lof í Asíu og Moskvu. Keisarana dreymdi um að framkvæma afrek hans og núverandi stjórnendur í Moskvu gera það máske líka. Þeir hafa svipaðar hugmyndir og Djengis Khan og Tamerlan: Það að sigra allan heiminn – og aðferðirnar eru líkar.” (Vísir 19.08.1954þ Djengis Khan – mesti drottnari veraldarsögunnar.)

“... Það var því ekki ónýtt af Moskva fékk að vaxa fyrir náð Mongólanna og varð miðdepill hins rússneska ríkis.” (sama)

Það er því gjarna tilhneiging til að líta á útþrá Kínverjans sem ýmist smitfaraldur, eða áframhald af flóðbylgju Mongólanna (Mongólar fóru reyndar tiltölulega stutt í vesturátt, en Tataraherir tengdir Mongólum réðust inn í Evrópu). Það er stutt oft í rottu-analógíuna:

“En guli háskinn vofir yfir öllum heimi og eru fáar þjóðir Evrópu eður Asíu, sem óhræddar séu. Menn eru að geta sér til, hvað þær muni gjöra allar þessar miljónir þegar þær vakna og fara að þekkja mátt sinn og megin, en finna hinsvegar til þrengslanna í föðurlandi sínu, þar sem hver stendur á annars tám og enginn getur snúið sér við nema hann reki öxl eða olnboga í náunga sína.

   Aðallega telja menn gula háskann þrefaldan. Og er hið fyrsta atriði það að þeir flytji inn í Ameríku eða Evrópu, fjölgi þar og æxlist, þangað til þeir verði svo fjölmennir, að þeir ráði lögum og lofum yfir hvítum mönnum, en hvítir menn verði að hrökkva undan eða verða undirtyllur þeirra. Þetta hafa menn séð og skilið og eru því að banna Kínum að flytja inn í löndin. Menn skilja hættuna og sjá það, að ekki er hægt að gjöra við háska þessum nema með því, að útiloka þá með öllu.

   En hversvegna? Vegna þess að Kínar eru svo þrautsegir, svo vanir við ilt, hungur, kulda, óholla fæðu, óholt loft, vosbúð og allan illan aðbúnað, sem hvítir menn myndum ekki þola. (Fróði, 1 árg, 1911-1912).

Ludendorff, heimsfrægur þýskur hershöfðingi gaf út bók á þriðja áratug síðustu aldar þar sem hann spáði fyrir um næstu styrjöld. Spá hans endar með þessum orðum:

“Á 24. degi styrjaldarinnar (svo viss er Ludendorff í sinni sök) ríður aldan að austan yfir Pólland. Rauði herinn, 5 milljónir manna, brýtur pólska og rúmenska herinn á bak aftur. Í Póllandi og Rúmeníu verður allri mannabyggð gjöreytt.

Löndin leggjast í auðn. Lífskraftur þjóðanna verður soginn til hins ítrasta. Uppreisn brýzt út um gjörvalla álfuna og endar í algjörðu stjórnleysi. Enginn getur samið frið. Og þá líður menning Evrópu undir lok, því að “gula hættan” úr austri verður að veruleika. Mongólar úr Austurálfu og blámenn úr Suðurálfu vega þá að hinum örmagna hvíta kynstofni.

(Tíminn 06.12.1930. Utan úr heimi)

Langútbreiddasti skilningurinn á gulu hættunni, virðist samt snúa að því að hinum illu Japönum takist einhvernveginn að beita Kínverjum fyrir sig til að sigra heiminn. Íslendingar virðast stórt séð hafa verið jákvæðari gagnvart Kínverjum (í hernaðarlegum skilningi allavega), og staðið í þeirri trú að þeir yrðu til friðs nema Japaninn kæmi þeim á stað. Og þrátt fyrir þá undirliggjandi hugmynd að þessir kynþættir séu eðlislega okkur óvinveittir, þarf ekki að leita langt aftur til að sjá að ýmsir höfðu skilning á því að brölt vesturvelda og afskiptasemi gæti komið einhverju á stað sem illt væri að hemja.

           

“Það er Kínverjar og Japanar, sem við er átt – gulu mennirnir. Hættan sem vestrænu þjóðunum stafar af þeim, hefur verið nefnd “gula hættan”. “

Kínverjar eru þriðjungur allra íbúa jarðarinnar, eða um bil. En þetta afskaplega þjóðarbákn hefur verið friðsamt, óáleitið við aðrar þjóðir, að öllum jafnaði  Ef þeir hefðu verið látnir einir um hituna, er líklegt, að þeir mundu um marga mannsaldra láta sjer nægja að búa að sínu og lifa sínu eigin lífi, án þess að ásælast það, sem aðrir menn eiga. En nú er orðið nokkuð langt síðan, að auðmenn vesturlanda hafa að fullu komið auga á það, hve afskaplegir gróðavegir sjeu í landi, sem er gætt jafnmiklum auðæfum frá náttúrunnar hendi eins og Kína, og þar sem manngrúinn er jafnframt svona mikill. Og um 50 ár hafa ýmsar þjóðir lagt kapp á að ná hinum og öðrum gróða-hlunnindum þar í landi – stundum ekki með sem göfugmannlegustum hætti. (Lögrétta. 16.06.1915, “Gula hættan”)

“Hitt annað atriði hins gula háska, er óttinn fyrir því, að Kínar taki sig saman og veltist sem flóðalda vestur um Evrópu og sópi öllu frá sér, leggi undir sig land og lýð og launi Evrópu lambið gráa, launi þeim ásælnina, ópíum söluna og ótal skapraunir aðrar. “(Fróði, 1 árg, 1911-1912).

Don´t wake the sleeping giant, var gjarna sagt um risann í austri.

“Það má því líkja þeim við jötun sem hafi sofið í helli sínum. Hinar aðrar þjóðir heimsins eru sem smásveinar á vakki utan við hellismunnann. Þeir hafa verið að hlusta á hroturnar í trölli þessu og verið hálf smeikir, hvað hann myndi nú til bragðs taka þegar hann vaknaði og risi á fætur. Konungar og keisarar hafa skolfið í hásætum sínum og dreymt drauma um gula tröllið, hina voðalegu austrænu vábeyðu.” (Fróði, 1 árg, 1911-1912).

Að lokum:

“Vilhjálmur annar Þýzkalandskeisari hefir ekki verið talinn sérlega framsýnn stjórnmálamaður. Þó hefir það oft verið rifjað upp, að hann hafi orðið einna fyrstur manna til að benda hvíta kynþættinum á gulu hættuna svonefndu. Árið 1896 sendi keisarinn frá sér teikningu, er kunnur málari gerði síðan málverk eftir. Á málverkinu sjást tvær konur, sem eiga að tákna listina og tæknina. Fyrir framan þær rís upp dökkur og ógnandi skýjabakki og fram úr honum birtist mongólskur risi, sem er hinn ferlegasti ásýndum. .... Undir teikningu sína hafði keisarinn skrifað: Vaknið þjóðir Evrópu og gætið helgustu verðmæta ykkar. Við mörg tækifæri lét svo Vilhjálmur keisari þessa skoðun sína koma í ljós og spáði því, að styrjöld milli hvítra manna og Mongóla væri óumflýjanleg.” (Heimskringla, 30.06.1954. Gula hættan.)

Það fylgir sögunni að þetta voru viðbrögð keisarans við Boxarauppreisninni, sem áður hefur komið fram var uppreisn gegn ágangi vestrænna kaupsýslumanna og ríkja þeim tengdum, Vilhjálmi þessum er annars lýst sem manni sem átti það til að láta út úr sér ákaflega vanhugsuð og ógætileg ummæli við ennfremur óviðeigandi tilefni. Hann taldi Þýskaland vera á bandi Messíasar og að Englandi væri stjórnað af gyðingum og frímúrurum og þarafleiðandi á tilheyra satani.

“Segja má, að fyrri helming þessarar aldar hafi gula hættan svo nefnda fyrst og fremst verið talin stafa af Japönum. Sigur þeirra í styrjöldinni við Rússa gaf það glöggt til kynna að hér var mongólskt stórveldi risið á fót. .... Ef valdadraumar þeirra (Japana) hefðu fengið að rætast, væru nú risið upp mongólskt stórveldi í Suðaustur-Asíu öflugra og mannfleirra en nokkurt annað stórveldi mannkynssögunnar til þessa dags. (Heimskringla, 30.06.1954. Gula hættan.)

Það rifjast nú upp fyrir mér af hverju Fu Manchu útheimti alltíeinu þessa gífurlegu stúdíu.Þannig var að ég var staddur í partíi með samsæriskenningamönnum sem vildu útskýra fyrir mér hvar “hið raunverulega vald” í heiminum væri falið. Meðal frímúrara, Bildenberga og Rothschilda var talað um Drekafjölskylduna – semi-dulræn kínversk peningaöfl, kanski hóp fólks sem hefur innræn tengsl og er jafnvel skylt – og sem er jafngömul mannabyggð á því svæði sem nú er Kína. Datt mér þá í hug að Fu Manchu stereótýpan væri þaðan komin?

Að endingu tel ég mér skylt að beiðast þess að þetta brölt mitt megi verða til þess að fleiri fræðamenn og grúskarar skoði þetta efni, og athugi til hlítar. Góðar stundir.

Gísli Magnússon